vrijdag 18 mei 2012

Kan een land failliet gaan?

Ik heb al veel ingewikkelde analyses gelezen over de oorzaken van de huidige crisis, en dan met name de toestand van landen als Griekenland, Spanje, Italië en straks misschien ook Nederland. Het is echter eenvoudiger dan het lijkt. Een land heeft geld nodig om zijn uitgaven te betalen. Normaal gesproken doe je dat met belastingen, en met wetten die burgers en bedrijven verplichten premies te betalen. Maar als dat niet voldoende is om aan je politieke verplichtingen te voldoen, dan kun je als land ook geld lenen op de kapitaalmarkt. Een lening van een land heeft altijd als heel solide gegolden, want een land betaalt altijd terug, en de rente is verzekerd, want de belastingen en premies zorgen ervoor dat er altijd genoeg geld is om de leningen en de rentes te betalen. Daarom moet een land ervoor zorgen, dat er in dat land genoeg geld wordt verdiend door de economie van dat land. Bedrijven die winst maken, burgers die spullen kopen, genoeg export, enz.
Op een gegeven moment kan de schuld van het land aan geldleners zo hoog worden, dat die gaan twijfelen: brengen de belastingen en premies nog wel voldoende op om de lening terug te betalen, of de rente daarvan? De leners gaan dan hun geld elders besteden, en het land kan geen geld meer lenen. Plotselinge belastingverhogingen werken ook niet, want dan gaat de economie van het land nog verder achteruit dan ze al was. Zo verarmt een land.
Politiek is het nooit leuk om de mooie voorzieningen die er zijn, te verminderen, maar soms moet het. Daarnaast echter mag niet vergeten worden om te investeren, want dat stimuleert de economie, en teveel bezuinigen doet de koopkracht en welvaart afnemen. Burgers, zeker in Nederland, houden het geld in hun zak, zodat er ook geen belasting in de vorm van BTW wordt afgedragen. BTW-verhoging is dan ook een paardenmiddel.

De rol van de banken is ook simpel: die volgen gewoon de trends. Is er vertrouwen, dan lenen ze erop los, ontbreekt het, dan worden ze kritisch. Aan bedrijven wordt alleen geld geleend wanneer er gerede kans is op terugbetaling. De overheden van landen zijn in zekere zin ook trendvolgers geworden: de kiezer vraagt, de staat draait. Dat is jarenlang wel anders geweest. Het is een goede zaak dat er onderscheid wordt gemaakt tussen Geldbeheer en geld verdienen bij banken, want het "geld verdienen" heeft geleid tot verkoop van "financiële producten" die bij het achteruit gaan van de economieën grote floppen bleken te zijn. Ook overheden kochten deze producten. Een belangrijk deel van de financiële producten ging om geld dat er helemaal niet was. Hypotheken bijvoorbeeld die niet gedekt waren door enig uitzicht op betaling, maar die als in een soort pyramidespel wel de basis vormden van een reeks contracten van bank naar consument van het "financieel product".

Nu zijn er natuurlijk politieke partijen die roepen hoe schandelijk het is dat juist de armen weer getroffen gaan worden, dat dat helemaal niet hoeft en dat zij methoden hebben om even rijk te blijven met zn allen, of het geld eerlijker te verdelen. Veel armen gaan dan op die partijen stemmen, omdat ze denken daardoor van bezuinigingen verschoond te blijven. De honderden miljarden die nodig zijn om alle voorzieningen in stand te houden haal je niet binnen door banken te straffen en miljonairs nog meer belasting te laten betalen, of door vertrekpremies van topmanagers af te schaffen. Natuurlijk helpen alle beetjes, en we zouden bv. de JSF niet kunnen kopen (hoewel dat Amerika boos maakt, wat ook niet goed is voor de economie) en we zouden de tientallen generaals kunnen ontslaan. Uit Europa stappen is helemaal dom, of terugkeren naar de gulden, allemaal mooie droompraatjes.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten